چند وقتی هست که تبلیغات زیادی در مورد طول تلومر میشنویم. چیزی که قبل اهمیتی نداشت امروز جزو دغدغه های برخی از مردم شده. راستی طول تلومر شما چقدر است !!
دوست ندارید تلومرتان را بلند کنید !! شاید جوان تر شدیدی یا شاید جوانی خود را پیدا کردید.
شرکت هایی رشد کرده اند که مبالغ بالایی از شما میگیرند تا از تلومر شما حفاظت کنند و به شما مکمل ها و رژیم های غذایی بدهند که باعث کاهش سرعت کم شدن طول تلومر بشود.
چقدر این تبلیغات درست هستند و چقدر با واقعیت علم تطابق دارند؟ این چیزی است که در ادامه در مورد آن صحبت خواهیم کرد.
تلومر چیست ؟
تلومر بخش انتهایی کروموزوم‌هاست که از توالی‌های تکراری DNA و پروتئین‌های خاص تشکیل شده و نقش محافظتی دارد. این ساختار مانند یک “کلاهک” از اطلاعات ژنتیکی در برابر آسیب و تخریب محافظت می‌کند. هنگام هر تقسیم سلولی، کروموزوم‌ها باید به‌طور کامل کپی شوند، اما فرآیند همانندسازی DNA نمی‌تواند انتهای کروموزوم را به‌طور کامل تکثیر کند. در نتیجه، تلومرها با هر بار تقسیم سلولی کوتاه‌تر می‌شوند. زمانی که تلومرها بیش از حد کوتاه شوند، سلول دیگر قادر به تقسیم نیست و وارد مرحله پیری سلولی (senescence) یا مرگ سلولی برنامه‌ریزی‌شده (apoptosis) می‌شود.
طول تلومرها تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، سبک زندگی، استرس و بیماری‌های مزمن قرار دارد. مطالعات نشان داده‌اند که کوتاه شدن تلومرها با افزایش سن و بسیاری از بیماری‌های مرتبط با پیری، مانند بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطان ارتباط دارد. از سوی دیگر، آنزیمی به نام تلومراز میتواند به حفظ و ترمیم تلومرها کمک کند، اما فعالیت این آنزیم در بیشتر سلول‌های بدن محدود است. اگرچه تلومرهای بلندتر میتوانند به تقسیم بیشتر سلول‌ها کمک کنند، اما پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که تلومرهای بیش از حد بلند ممکن است خطر برخی بیماری‌ها مانند سرطان را افزایش دهند. بنابراین، طول تلومرها باید در یک تعادل بیولوژیکی مناسب حفظ شود تا از یک‌سو از پیری زودرس جلوگیری شود و از سوی دیگر خطر رشد غیرطبیعی سلولی کاهش یابد.
رابطه سن و طول تلومر
طول تلومرها با افزایش سن به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد، زیرا با هر بار تقسیم سلولی، بخشی از تلومرها از بین می‌رود. این روند یکی از شاخص‌های مهم پیری بیولوژیکی محسوب می‌شود. در نوزادان و افراد جوان، تلومرها بلندتر هستند، اما با گذشت زمان و افزایش تعداد تقسیمات سلولی، به تدریج کوتاه‌تر می‌شوند. زمانی که تلومرها بیش از حد کوتاه شوند، سلول دیگر قادر به تقسیم نخواهد بود و وارد مرحله پیری سلولی (senescence) یا مرگ سلولی (apoptosis) می‌شود. به همین دلیل، کوتاه شدن تلومرها یکی از دلایل کاهش توانایی ترمیم بافت‌ها و افزایش آسیب‌پذیری بدن در برابر بیماری‌های مرتبط با سن است.
مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که تلومرهای کوتاه‌تری دارند، بیشتر در معرض بیماری‌های مرتبط با پیری مانند بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲، آلزایمر و برخی سرطان‌ها هستند. از سوی دیگر، برخی عوامل مانند تغذیه سالم، ورزش منظم، خواب کافی و مدیریت استرس میتوانند سرعت کوتاه شدن تلومرها را کاهش دهند و به حفظ سلامت سلولی کمک کنند. با این حال، پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که تلومرهای بیش از حد بلند نیز ممکن است خطر برخی بیماری‌ها مانند سرطان را افزایش دهند. بنابراین، طول تلومرها باید در تعادل بیولوژیکی مناسبی قرار گیرد تا از یک‌سو روند پیری را کندتر کند و از سوی دیگر، رشد غیرطبیعی سلول‌ها را تحریک نکند.
تلومر بلند تر به معنای جوانی و سلامت بیشتر نیست
حقیقت این است که بلندی تلومر همیشه به معنای سلامتی بیشتر و عمر طولانی‌تر نیست. در حالی که مطالعات نشان داده‌اند که تلومرهای کوتاه‌تر با افزایش خطر برخی بیماری‌ها مرتبط هستند، اما تلومرهای بیش از حد بلند نیز میتوانند مشکلاتی ایجاد کنند. مهمترین مسئله، حفظ تعادل در طول تلومرها است، نه صرفاً تلاش برای بلندتر کردن آنها. به عبارت دیگر تلومر میتواند باعث جوانی سلول باشد، اما به تنهایی اهمیت این فاکتور به قدری بالا نیست که روی آن تمرکز زیادی داشته باشیم.
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که افراد با تلومرهای بسیار بلند، در مقایسه با افراد دارای تلومرهای متعادل، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان و بیماری‌های خونی هستند. علت این امر این است که تلومرهای بلندتر به سلول‌ها اجازه می‌دهند تا بدون محدودیت بیشتری تکثیر شوند، که در شرایط عادی میتواند به بازسازی بهتر بافت‌ها کمک کند، اما در مواردی که سلول دچار جهش ژنتیکی شده باشد، میتواند به رشد تومورها منجر شود. بنابراین، هدف نباید صرفاً افزایش طول تلومرها باشد، بلکه باید به دنبال سبک زندگی سالمی باشیم که باعث حفظ تعادل بیولوژیکی بدن، از جمله تعادل در طول تلومرها، شود.
به جای تمرکز بر تلومر بر سبک زندگی تمرکز کنیم
انسان همواره در حال تلاش برای عمر جاودان بوده است. علاقه به زنده مانی و عمر طولانی بخشی از ذات انسان است. گرایش به موضوع تلومرها نیز از همین جنس است. درست است که تلومر یک فاکتور مرتبط با طول عمر و جوانی است اما مهمترین چیز سبک زندگی ماست. سبک زندگی سالم طول عمر ما را افزایش میدهد. خطر بیماری های قلبی به سبک خوردن و تحرک ما مرتبط است. سلامت دندان ها به سبک زندگی و رعایت بهداشت ما مرتبط است. سلامت روان ما به رفتارهای روزمره ما مرتبط است. همه و همه در کنار هم میتوانند ما را به سمت جوانی سوق دهند.
اگر ما رفتارها و سبک سالم را در پیش بگیریم بدون شک تلومر هم یکی از فاکتورهایی است که با ما همراه خواهد بود ولی انتظار نداشته باشید که بدون تحرک و رعایت سبک سالم با دارو و قرص و مکمل تلومر را افزایش داده و به عمر طولانی دست پیدا کنید.
تصور کنید، هر کدام از ما در هر لحظه دارای مقادیر قابل توجهی از رسوبات چربی در عروق کرونری قلب خود هستیم و این یک بمب ساعتی درون ماست که هر لحظه ممکن است فعال شود. میخوریم و میخوریم و میخوریم و ورزش نمیکنیم و رعایت نمیکنیم تا روزی که اولین هشدارهای قلب را دریافت کنیم. در آن لحظه چه طول تلومر شما بالا باشد و چه پایین ایست قلبی میتواند خطر مرگ لحظه ای را برای شما ایجاد کند.
پس، به جای تمرکز صرف بر افزایش طول تلومرها، باید به حفظ سلامت کلی بدن و تعادل بیولوژیکی آن توجه کنیم.
