تا به حال شده با دندان‌دردی مواجه شوید که به‌نظر ساده می‌رسد اما بعد از مدتی، سردرد، گرفتگی صورت یا فشار در اطراف چشم‌ها هم به آن اضافه شود؟ شاید تصور کنید این دو موضوع هیچ ربطی به هم ندارند، اما واقعیت این است که در برخی موارد، عفونت ریشه دندان می‌تواند به سینوس‌ها سرایت کند و مشکل جدی‌تری به‌وجود بیاورد. به‌ویژه دندان‌های فک بالا که در نزدیکی سینوس‌ها قرار دارند، بیشتر مستعد چنین مشکلی هستند. در ادامه به توضیح بیشتر این موضوع خواهیم پرداخت.
وقتی عفونت ریشه دندان به سینوس‌ها می‌رسد
ریشه دندان‌های آسیا و پرمولر در فک بالا، بسیار نزدیک به سینوس ماگزیلاری قرار دارند. این مجاورت آناتومیکی به این معناست که هرگونه التهاب یا عفونت در ناحیه ریشه این دندان‌ها می‌تواند مستقیماً بر سینوس‌ها تأثیر بگذارد. زمانی که یک پوسیدگی عمیق به پالپ دندان نفوذ می‌کند یا شکستگی در ریشه ایجاد می‌شود، باکتری‌ها می‌توانند به‌راحتی از طریق بافت‌های اطراف به حفره سینوسی سرایت کنند. این حالت معمولاً به ایجاد سینوزیت با منشأ دندانی منجر می‌شود که با سینوزیت‌های ویروسی یا آلرژیک متفاوت است.
دلایل ایجاد عفونت ریشه
عفونت ریشه دندان معمولاً در نتیجه‌ی پوسیدگی‌های عمیق، شکستگی دندان، یا درمان‌های ناقص دندانپزشکی به‌وجود می‌آید. با این حال، یکی از دلایل کمتر شناخته‌شده ولی بسیار مهم، التهاب مزمن لثه است. در بسیاری از موارد، التهاب لثه که در مراحل اولیه بدون درد و علائم واضح است، به مرور زمان می‌تواند بافت‌های اطراف دندان را تحت تأثیر قرار داده و زمینه‌ساز نفوذ باکتری‌ها به ریشه دندان شود. این روند معمولاً بی‌سروصدا اتفاق می‌افتد تا زمانی که درد یا علائم جدی‌تری بروز پیدا کند. در همین راستا، شاید برایتان این سوال پیش آمده باشد که چرا التهاب لثه می‌تواند به مشکلات جدی تبدیل شود؟ ؛ بررسی این موضوع می‌تواند در پیشگیری از عفونت‌های پیچیده دهانی نقش بسیار مؤثری داشته باشد.
به همین دلیل، توجه به سلامت لثه‌ها و درمان به‌موقع مشکلات آن‌ها، یکی از راه‌های اصلی برای جلوگیری از آسیب‌های عمیق‌تر به ریشه دندان و سایر ساختارهای دهان به شمار می‌رود.
نشانه‌های سینوزیت ناشی از عفونت دندان
گاهی تشخیص این نوع سینوزیت کمی دشوار است، چون علائم آن با سینوزیت‌های ویروسی یا آلرژیک شباهت دارد. اما برخی نشانه‌ها می‌تواند زنگ خطر باشد و به ما هشدار دهد که منشأ درد و التهاب، نه در بینی بلکه در دهان و دندان‌ها نهفته است. یکی از ویژگی‌های بارز این نوع سینوزیت، یک‌طرفه بودن علائم آن است، به‌گونه‌ای که تمام احساس درد و فشار فقط در یک طرف صورت احساس می‌شود. همچنین، درد معمولاً با تغییر موقعیت سر، مانند خم شدن یا دراز کشیدن، تشدید می‌شود. در برخی بیماران، همزمان با درد دندان، احساس سنگینی یا گرفتگی در گونه و اطراف چشم دیده می‌شود که اغلب با مصرف مسکن‌های معمولی بهبود نمی‌یابد.
در ادامه برخی از علائم شایع سینوزیت ناشی از عفونت دندان را معرفی میکنیم:
- درد مداوم در یک طرف صورت
- فشار در اطراف گونه یا چشم‌ها
- ترشح چرکی از بینی فقط از یک سمت
- بوی بد دهان یا مزه ناخوشایند در دهان
- تب خفیف و احساس بی‌حالی
- حساسیت یا درد هنگام لمس ناحیه فک بالا یا دندان‌ها
- گاهی وجود درد هنگام جویدن غذا، حتی بدون وجود پوسیدگی آشکار
چگونه سینوزیت ناشی از عفونت دندان تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص صحیح سینوزیت ناشی از عفونت دندان نیاز به بررسی همه‌جانبه و چندمرحله‌ای دارد. در مرحله نخست، معاینه بالینی دقیق توسط دندانپزشک انجام می‌شود تا علائم فیزیکی مانند درد در ناحیه دندان، حساسیت به لمس یا التهاب بررسی شود. سپس برای اطمینان از منشأ دندانی عفونت، تصویربرداری با اشعه ایکس (رادیوگرافی پری اپیکال یا پانورامیک) انجام می‌شود. این تصاویر به پزشک اجازه می‌دهند تا پوسیدگی‌های عمیق، التهاب ریشه یا ضایعات اطراف نوک ریشه دندان را شناسایی کند.
در مواردی که تصاویر اولیه کافی نباشند یا علائم پیچیده‌تر باشند، از سی‌تی‌اسکن (CBCT) استفاده می‌شود که دید سه‌بعدی و دقیق‌تری از ناحیه فک و سینوس‌ها ارائه می‌دهد. این تکنیک برای تشخیص وجود ارتباط مستقیم بین عفونت دندانی و حفره سینوسی بسیار مفید است. همچنین، در برخی بیماران بررسی‌های تکمیلی توسط متخصص گوش و حلق و بینی نیز انجام می‌شود تا وضعیت سینوس‌ها از نظر وجود التهاب یا ترشحات چرکی ارزیابی گردد.
روش‌های درمان سینوزیت دندانی
برای درمان باید ابتدا منشأ اصلی عفونت یعنی دندان آسیب‌دیده شناسایی و به‌طور کامل درمان شود. این درمان تنها به کنترل علائم سینوسی محدود نمی‌شود، بلکه هدف اصلی از بین بردن باکتری‌ها و جلوگیری از گسترش التهاب به سایر بافت‌هاست. رویکرد درمانی به شرایط دندان و شدت درگیری سینوس بستگی دارد.
درمان ممکن است شامل اقدامات زیر باشد:
- عصب‌کشی حرفه‌ای (روت کانال): زمانی که دندان هنوز قابل نگهداری باشد، بهترین روش درمان، پاک‌سازی ریشه و پر کردن آن با مواد استریل است تا بافت عفونی از بین برود و مانع نفوذ مجدد باکتری‌ها شود.
- کشیدن دندان: در صورتی که دندان به‌شدت آسیب دیده و غیرقابل درمان باشد، کشیدن آن تنها راه برای جلوگیری از گسترش عفونت خواهد بود.
- آنتی‌بیوتیک مناسب: مصرف داروهای ضدعفونی‌کننده طبق نسخه دندانپزشک برای کنترل عفونت و کاهش التهاب ضروری است، اما نباید جایگزین درمان ریشه شود.
- جراحی سینوس (در موارد پیشرفته): اگر عفونت به بخش قابل‌توجهی از سینوس‌ها سرایت کرده باشد یا درمان‌های اولیه مؤثر نباشند، ممکن است نیاز به جراحی برای تخلیه ترشحات و پاک‌سازی ناحیه سینوسی وجود داشته باشد.
در کنار درمان‌های پزشکی، استراحت کافی، مصرف مایعات، رعایت بهداشت دهان و اجتناب از مصرف خودسرانه داروها نقش زیادی در تسریع بهبود ایفا می‌کند.
اگر این عفونت درمان نشود چه می‌شود؟
- نادیده گرفتن عفونت ریشه دندان می‌تواند پیامدهای جدی و گاه جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. در مرحله اول، عفونت محدود به ناحیه ریشه باقی نمی‌ماند و می‌تواند به استخوان فک سرایت کرده و منجر به تحلیل استخوان یا تشکیل کیست‌های چرکی شود. گسترش بیشتر آن ممکن است باعث ایجاد آبسه‌های سینوسی، التهاب شدید حفره سینوسی و سردردهای مداوم و مزمن گردد.
- اگر این وضعیت همچنان بدون درمان باقی بماند، باکتری‌ها می‌توانند از طریق جریان خون یا بافت‌های اطراف به دیگر اندام‌ها مانند چشم‌ها، گلو و حتی مغز انتقال یابند. این حالت در موارد نادر ولی خطرناک می‌تواند موجب بروز بیماری‌های جدی‌تری نظیر مننژیت، ترومبوز سینوس‌های مغزی یا سپسیس شود.
- علاوه‌بر مشکلات جسمی، این نوع عفونت‌های مزمن می‌توانند کیفیت زندگی فرد را کاهش دهند؛ خواب را مختل کنند، تمرکز روزانه را تحت تأثیر قرار دهند و به ایجاد اضطراب و خستگی مداوم منجر شوند. بنابراین، تشخیص زودهنگام و پیگیری درمان، نه‌تنها سلامت دهان و سینوس‌ها را تضمین می‌کند، بلکه از بروز اختلالات گسترده‌تر در کل بدن جلوگیری می‌نماید.
کلام پایانی
عفونت ریشه دندان ممکن است در ابتدا فقط یک درد جزئی باشد، اما در صورت بی‌توجهی، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند سینوزیت دندانی منجر شود. تشخیص به‌موقع، درمان تخصصی و رعایت بهداشت دهان می‌تواند از بسیاری از مشکلات پیشگیری کند.
یک ویزیت ساده دندانپزشکی ممکن است از یک مسیر درمانی سخت جلوگیری کند؛ پس به دردهای به‌ظاهر ساده بی‌تفاوت نباشیم. با شناخت بهتر ارتباط میان دندان‌ها و سینوس‌ها، می‌توانیم هوشمندانه‌تر عمل کنیم و به محض بروز علائم مشکوک، با مراجعه به دندانپزشک متخصص از گسترش عفونت جلوگیری کنیم.
