سن‌گرایی (Ageism) یا ایجیسم به تبعیض، تعصب یا نگرش‌های منفی نسبت به افراد بر اساس سن آن‌ها گفته می‌شود. این پدیده معمولاً به شکل کلیشه‌ها و باورهای نادرست درباره‌ی سالمندان دیده می‌شود، اما ممکن است افراد جوان را نیز تحت تأثیر قرار دهد. سن گرایی صرفا مربوط به نگرش منفی به سالمندان نیست و ممکن است نگرش منفی به جوانان نیز باشد. به عنوان مثال تصور اینکه یک فرد با سن بالاتر میتواند یک کار را درست تر از یک جوان انجام دهد نیز نوعی سن گرایی هست. همینطور تصور اینکه فرد در سالمندی توانایی اندیشیدن صحیح را ندارد نیز نوعی سن گرایی است.
سه شکل رایج سن‌گرایی
- سن‌گرایی فردی – زمانی که فردی باورهای منفی درباره‌ی سن و پیری دارد، مانند این که افراد مسن ناتوان، کند یا غیرقابل تغییر هستند.
- سن‌گرایی سازمانی – قوانینی، سیاست‌ها و رویه‌هایی که به دلیل سن، فرصت‌های برابر را محدود می‌کنند، مانند تبعیض در استخدام یا بازنشستگی اجباری.
- سن‌گرایی فرهنگی – باورها و نگرش‌های اجتماعی که جوانی را ارزشمندتر از سالمندی نشان می‌دهند، مانند تبلیغات و رسانه‌هایی که زیبایی و موفقیت را با سن کم مرتبط می‌کنند.
چرا سن‌گرایی مشکل‌ساز است؟
- تبعیض در محیط کار: افراد مسن ممکن است فرصت‌های شغلی کمتری داشته باشند یا مجبور به بازنشستگی شوند.
- تأثیر منفی بر سلامت: باورهای منفی درباره‌ی پیری می‌توانند موجب اضطراب، کاهش اعتمادبه‌نفس و حتی مشکلات جسمی شوند.
- نادیده گرفتن قابلیت‌ها: تصور ناتوانی ذهنی و جسمی در سالمندان باعث می‌شود بسیاری از مهارت‌ها و تجربیات ارزشمند آن‌ها نادیده گرفته شود.
چگونه می‌توان با سن‌گرایی مقابله کرد؟
✅ آگاهی‌بخشی و آموزش – شناخت کلیشه‌های نادرست درباره‌ی پیری و سالمندی.
✅ ارزش دادن به تجربه و خرد سالمندان – بهره‌گیری از دانش و مهارت‌های افراد مسن به جای نادیده گرفتن آن‌ها.
✅ ایجاد سیاست‌های عادلانه – جلوگیری از تبعیض در محیط کار و فرصت‌های اجتماعی.
✅ حفظ سبک زندگی سالم – تغییر نگرش‌ها به گونه‌ای که سالمندی با رشد و نشاط همراه باشد، نه با ضعف و ناتوانی.
سن‌گرایی یک مشکل فرهنگی و اجتماعی است که می‌توان با اصلاح نگرش‌ها و سیاست‌ها، اثرات منفی آن را کاهش داد.
