لانجویتی یا پزشکی طول عمر (Longevity Medicine) یک شاخه نوظهور از علم پزشکی است که بر روی افزایش طول عمر سالم و به تأخیر انداختن بیماری‌های مرتبط با پیری تمرکز دارد. این حوزه با استفاده از ژنتیک، زیست‌شناسی سلولی، فناوری‌های نوین، داده‌های بیومدیکال و پزشکی فردمحور، به دنبال درک فرآیندهای پیری و یافتن راهکارهایی برای افزایش کیفیت زندگی در سنین بالا است.
هدف اصلی پزشکی طول عمر این است که عمر سالم را افزایش دهد، نه فقط طول عمر را. این بدان معناست که هدف جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با سن مانند آلزایمر، بیماری‌های قلبی، سرطان و دیابت است تا افراد بتوانند در سالمندی نیز از یک زندگی فعال و باکیفیت برخوردار باشند.
ابزارهای لانجویتی
لانجویتی مجموعه‌ای از تست‌ها، پرسشنامه‌ها و ارزیابی‌هایی است که وضعیت فعلی فرد را از نظر سن بیولوژیکی مشخص می‌کند. این سن بیولوژیکی نشان‌دهنده‌ی میزان سلامت سلولی و سرعت پیری فرد در مقایسه با سن تقویمی اوست. برخلاف سن تقویمی که صرفاً تعداد سال‌های زندگی فرد را نشان می‌دهد، سن بیولوژیکی شاخصی دقیق‌تر از وضعیت سلامت کلی بدن، عملکرد متابولیکی، وضعیت ژنتیکی و تأثیر سبک زندگی بر فرآیند پیری است.
مراحل ارزیابی در لانجویتی
ارزیابی لانجویتی معمولاً شامل ترکیبی از آزمایش‌های بیولوژیکی، آنالیزهای ژنتیکی، بررسی سبک زندگی، و تست‌های عملکردی است. برخی از مهم‌ترین بخش‌های این ارزیابی عبارت‌اند از:
- آزمایش‌های بیومارکری (Biomarkers Testing)
- اندازه‌گیری طول تلومرها: مشخص کردن میزان کوتاه شدن تلومرها به‌عنوان شاخصی از پیری سلولی.
- سطح التهاب (CRP، IL-6، TNF-α): افزایش این مارکرها با پیری سریع‌تر مرتبط است.
- تحلیل هورمونی: بررسی سطح هورمون‌هایی مانند تستوسترون، استروژن، کورتیزول و هورمون رشد که در روند پیری نقش دارند.
- تجزیه‌وتحلیل ژنتیکی و اپی‌ژنتیکی
- بررسی تغییرات اپی‌ژنتیکی که می‌توانند روند پیری را تسریع یا کند کنند.
- شناسایی ژن‌های مرتبط با طول عمر و پیش‌بینی احتمال بیماری‌های مرتبط با سن.
- ارزیابی سبک زندگی و متابولیسم
- پرسشنامه‌های دقیق در مورد تغذیه، خواب، فعالیت بدنی، استرس و عادات روزانه.
- بررسی وضعیت متابولیکی شامل سطح قند خون، مقاومت به انسولین، و چربی‌های خون.
- تصویربرداری و تست‌های فیزیولوژیکی
- آنالیز ترکیب بدن برای بررسی میزان عضلات، چربی و تراکم استخوان.
- بررسی عملکرد قلب و عروق از طریق تست‌های فشار خون، ضربان قلب متغیر (HRV)، و سفتی شریانی.
- اندازه‌گیری ظرفیت ریوی و عملکرد سیستم تنفسی.
گزارش نهایی و توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده
پس از انجام تست‌های فوق، فرد گزارشی دریافت می‌کند که شامل:
✅ تخمین سن بیولوژیکی او در مقایسه با سن واقعی
✅ ریسک ابتلا به بیماری‌های مرتبط با پیری
✅ توصیه‌های شخصی‌شده برای بهبود سلامت و کند کردن روند پیری (مانند تغییرات در تغذیه، ورزش، مکمل‌های ضد پیری و روش‌های کنترل استرس)
آیا پزشکی طول عمر یک رشته مستقل است؟
در حال حاضر، پزشکی طول عمر به‌عنوان یک رشته مستقل دانشگاهی در سطح گسترده تعریف نشده است، اما در حال شکل‌گیری است. این حوزه ترکیبی از چندین رشته مانند:
✅ ژنتیک و اپی‌ژنتیک (مطالعه تأثیرات ژنی و محیطی بر پیری)
✅ زیست‌شناسی سلولی و مولکولی (بررسی مکانیسم‌های پیری در سطح سلولی)
✅ پزشکی بازساختی (Regenerative Medicine) (مانند درمان با سلول‌های بنیادی و ژن‌درمانی)
✅ هوش مصنوعی و داده‌کاوی پزشکی (برای پیش‌بینی و شخصی‌سازی درمان‌ها)
✅ تغذیه و سبک زندگی علمی (برای بهینه‌سازی سلامت و طول عمر)
امروزه، برخی دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی برنامه‌های تخصصی یا دوره‌های کوتاه‌مدت در پزشکی طول عمر ارائه می‌دهند، اما هنوز به‌عنوان یک رشته تخصصی مستقل در سطح پزشکی بالینی کاملاً شناخته نشده است. با این حال، بسیاری از پزشکان در حوزه‌هایی مانند طب پیشگیری، پزشکی فردمحور، و پزشکی بازساختی در حال ادغام این دانش با رویکردهای مدرن برای بهبود سلامت طولانی‌مدت هستند.
آینده پزشکی طول عمر
پیش‌بینی می‌شود که در ۱۰ تا ۲۰ سال آینده، پزشکی طول عمر به یک رشته تخصصی مستقل در دانشکده‌های پزشکی تبدیل شود. فناوری‌هایی مانند ژن‌درمانی، داروهای ضد پیری، مهندسی میتوکندری، و هوش مصنوعی در پزشکی، به سرعت در حال تغییر دیدگاه‌ها در مورد پیری و درمان بیماری‌های وابسته به سن هستند.
بنابراین، اگرچه پزشکی طول عمر هنوز یک رشته دانشگاهی مستقل نیست، اما در حال تبدیل شدن به یکی از مهم‌ترین شاخه‌های آینده پزشکی است که با ترکیب علوم مختلف، به دنبال افزایش طول عمر سالم انسان‌هاست.
