آیا بدون اینکه بفهمید استخوان‌هایتان در حال ترک خوردن‌اند؟! خیلی از ما بدون آگاهی، هر روز با اشتباهاتی ساده اما خطرناک استخوان‌هایمان را در معرض آسیب قرار می‌دهیم؛ از نشستن‌های طولانی و رژیم‌های سخت گرفته تا حرکات اشتباه ورزشی و نادیده گرفتن دردهای خفیف. ترک‌های ریز استخوانی، بی‌سر و صدا شروع می‌شوند و اگر حواسمان نباشد، خیلی زود به شکستگی‌های دردناک و مزمن تبدیل می‌شوند! در این مطلب، با رایج‌ترین اشتباهاتی آشنا می‌شوید که شاید همین حالا هم در زندگی روزمره‌تان انجام می‌دهید
رایج‌ترین اشتباهات که باعث ترک استخوان می شوند
انجام حرکات ورزشی نادرست
بسیاری از افراد بدون آگاهی از اصول صحیح ورزش، به فعالیت‌های فیزیکی می‌پردازند. انجام تمرینات با فرم اشتباه، بلند کردن وزنه‌های سنگین بدون آمادگی بدنی، یا حرکات پرشی ناگهانی می‌تواند فشار نامتوازن بر استخوان‌ها وارد کند و باعث ایجاد ترک‌های ریز در بافت استخوانی شود.
برخی از این ورزش های اشتباه شامل:
- اسکوات با زانوهای به سمت داخل
- پرش بدون گرم‌کردن کافی
- استفاده از کفش نامناسب هنگام دویدن
کمبود مصرف ویتامین D و کلسیم
یکی از مهم‌ترین دلایل ضعیف شدن استخوان‌ها و ترک خوردگی آن‌ها، کمبود مواد معدنی ضروری است. کلسیم عنصر اصلی در ساختار استخوان است و ویتامین D به جذب بهتر آن کمک می‌کند. رژیم غذایی فاقد این مواد باعث کاهش تراکم استخوانی و افزایش خطر شکستگی‌های کوچک می‌شود. برخی از مواد غذایی مفید شامل شیر و لبنیات، تخم مرغ، ماهی از جمله سالمون، نور خورشید جهت تامین ویتامین D می باشد.
نادیده گرفتن درد و علائم خفیف
گاهی درد خفیفی در ساق پا، کمر یا لگن احساس می‌کنیم و آن را نادیده می‌گیریم. این دردها ممکن است نشان‌دهنده ترک‌های ریز استخوانی باشند که در صورت ادامه فشار، به شکستگی کامل منجر می‌شوند.
برخی هشدارهایی که باید جدی گرفته شوند:
- درد پیشرونده، حتی در حالت استراحت
- تورم یا حساسیت در ناحیه خاص
- احساس ضعف عضلانی یا کاهش تحرک
بی‌تحرکی و سبک زندگی نشسته
بی‌تحرکی یکی از عوامل اصلی تحلیل بافت استخوانی است. کسانی که بیشتر زمان خود را در وضعیت نشسته سپری می‌کنند، دچار کاهش تراکم استخوان می‌شوند. حرکت و ورزش منظم موجب تحریک استخوان‌سازی و تقویت ساختار اسکلتی می‌شود.
کاهش ناگهانی وزن یا رژیم‌های سخت
کاهش شدید وزن، به‌ویژه با رژیم‌هایی که فاقد مواد مغذی کافی هستند، می‌تواند موجب تخریب بافت استخوانی شود. این موضوع در افرادی که دچار اختلالات تغذیه‌ای مانند آنورکسیا هستند، بسیار رایج است.
استفاده از داروهای تضعیف‌کننده استخوان
برخی داروها مانند کورتون‌ها، داروهای ضدتشنج و برخی داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند در طولانی‌مدت تراکم استخوان را کاهش دهند. استفاده بی‌رویه یا بدون نظارت پزشک از این داروها می‌تواند منجر به ترک‌خوردگی‌های پنهان شود.
پوشیدن کفش نامناسب
کفش‌هایی با کفی سفت یا بدون حمایت کافی از پاشنه و قوس کف پا، فشار غیرطبیعی بر استخوان‌ها وارد می‌کنند. در ورزش یا پیاده‌روی‌های طولانی، این فشار می‌تواند باعث آسیب‌های استخوانی شود.
نداشتن خواب کافی و استرس مزمن
خواب کم و استرس مداوم باعث اختلال در ترمیم سلولی، از جمله بافت استخوانی می‌شود. هورمون کورتیزول که در شرایط استرس‌زا ترشح می‌شود، تأثیر منفی بر قدرت استخوان دارد.
بی‌توجهی به معاینات دوره‌ای و سنجش تراکم استخوان
افرادی که در معرض خطر هستند، مانند زنان بالای ۴۰ سال یا افرادی با سابقه خانوادگی پوکی استخوان، باید به‌صورت منظم سنجش تراکم استخوان انجام دهند. تشخیص زودهنگام کاهش تراکم می‌تواند از آسیب‌های جدی جلوگیری کند.
ترک خوردگی استخوان در چه افرادی شایع‌تر است؟
ترک خوردگی استخوان می‌تواند هر کسی را درگیر کند، اما برخی افراد بیشتر در معرض این آسیب پنهان و دردناک هستند. عوامل ژنتیکی، سبک زندگی، وضعیت سلامتی و حتی شغل فرد می‌تواند در افزایش احتمال ترک‌های ریز استخوانی نقش داشته باشد. در ادامه به گروه‌هایی اشاره می‌کنیم که احتمال بروز این مشکل در آن‌ها بیشتر است:
افراد مسن
با افزایش سن، تراکم استخوان به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد. این کاهش تدریجی، استخوان‌ها را شکننده‌تر و حساس‌تر به ضربه و فشار می‌کند، حتی اگر فشار خفیف باشد.
زنان یائسه
افت ناگهانی سطح هورمون استروژن پس از یائسگی، فرآیند جذب کلسیم را مختل کرده و باعث کاهش تراکم استخوان می‌شود. به همین دلیل، زنان بالای ۴۵ سال بیشتر در معرض ترک خوردگی استخوان هستند.
ورزشکاران حرفه‌ای
افرادی که تمرینات سنگین و مکرر انجام می‌دهند، به‌ویژه در رشته‌هایی مانند دو، فوتبال یا بسکتبال، به دلیل فشار مداوم روی مفاصل و استخوان‌ها، مستعد ترک‌های استرسی هستند.
افراد با سوء تغذیه یا رژیم‌های سخت
کسانی که دچار کمبود کلسیم، ویتامین D یا دچار اختلالات تغذیه‌ای مانند آنورکسیا هستند، استخوان‌های ضعیف‌تری دارند و با کوچک‌ترین فشار، احتمال ترک در استخوان آن‌ها بالا می‌رود.
افرادی با سابقه خانوادگی پوکی استخوان
وراثت نقش مهمی در سلامت استخوان دارد. اگر در خانواده سابقه ابتلا به پوکی استخوان وجود داشته باشد، احتمال ترک خوردگی در اعضای دیگر خانواده نیز بیشتر است.
مبتلایان به بیماری‌های مزمن و مصرف‌کنندگان داروهای خاص
افرادی که داروهایی مانند کورتون یا داروهای ضدتشنج مصرف می‌کنند یا مبتلا به بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس یا دیابت هستند، در معرض خطر بالاتری قرار دارند.
علائم ترک خوردگی استخوان
یکی از علائم هشداردهنده ترک استخوان، احساس درد خفیف و مداوم در ناحیه‌ای خاص است؛ دردی که با استراحت کاهش می‌یابد اما با فعالیت دوباره تشدید می‌شود. متأسفانه ۹۹٪ مردم این نشانه را نادیده می‌گیرند و دچار شکستگی مفصل می‌شوند و آن را با خستگی یا کوفتگی اشتباه می‌گیرند، توجه به این نشانه‌های ظریف، نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات جدی اسکلتی ایفا می‌کند.
برخی از این نشانه ها شامل موارد زیر هستند:
- درد مداوم در یک نقطه خاص
- تورم یا کبودی جزئی
- حساسیت به لمس
- ناتوانی در تحمل وزن در ناحیه آسیب‌دیده
- شنیدن صدا هنگام حرکت مفصل
پیشگیری از ترک خوردگی استخوان‌ها
- مصرف منظم کلسیم و ویتامین D
- فعالیت فیزیکی منظم با حرکات اصولی
- خواب کافی و کاهش استرس
- ترک عادت‌های مضر مانند سیگار و الکل
- معاینه و سنجش تراکم استخوان در سنین بالا
نحوه تشخیص ترک استخوان
در صورتی که علائم بیمار مشکوک به ترک استخوان باشد، پزشک برای اطمینان از تشخیص، از روش‌های مختلف تصویربرداری استفاده می‌کند. معمولاً ابتدا از تصویربرداری‌های ساده برای بررسی اولیه کمک گرفته می‌شود، اما اگر نتایج واضح نباشد یا ترک استخوانی بسیار ریز باشد، روش‌های پیشرفته‌تری مانند ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن به‌کار می‌روند. این تکنیک‌ها می‌توانند جزئیات بیشتری از ساختار استخوان و بافت‌های اطراف را نشان دهند و در تشخیص دقیق‌تر به پزشک کمک کنند. در برخی موارد خاص، از روش‌هایی مانند اسکن استخوان نیز استفاده می‌شود تا تغییرات فعال در استخوان شناسایی شود.
نکات پایانی
ترک خوردگی استخوان چیزی نیست که صرفاً در اثر تصادف یا ضربه‌های شدید ایجاد شود؛ بلکه در بسیاری از موارد، نتیجه مستقیم اشتباهات به‌ظاهر ساده اما تکراری درسبک زندگی روزمره است .آگاهی نسبت به این عوامل پنهان و اصلاح تدریجی رفتارهای نادرست، نقش کلیدی در حفظ سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از آسیب‌هایی دارد که گاهی تا ماه‌ها کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
