انتقال ژن توسط لیپوزوم‌ها یکی از روش‌های مدرن و موثر برای انتقال مواد ژنتیکی به داخل سلول‌ها است. لیپوزوم‌ها که در واقع حباب‌های کوچکی از دو لایه فسفولیپیدی هستند، قادرند مولکول‌های DNA یا RNA را درون خود جای دهند و آنها را به سلولهای هدف منتقل کنند. این فرآیند به دلیل تشابه ساختاری لیپوزوم‌ها با غشای سلولی، انجام می‌گیرد، که به این ترتیب، لیپوزوم‌ها می‌توانند به راحتی با سلول‌ها ادغام شوند.
یکی از محصولات تجاری معروف که برای انتقال ژن استفاده می‌شود، لیپوفکتامین است. لیپوفکتامین یک روش ترانسفکشن است که به ویژه برای انتقال موثر RNA و DNA به سلولهای پستانداران طراحی شده است. این محصول، به دلیل کارایی بالا و توانایی انتقال ژنها به انواع مختلف سلول‌ها، به ویژه در مطالعات پژوهشی و کاربردهای درمانی، مورد توجه قرار گرفته است.
انتقال ژن توسط لیپوزوم‌ها در درمان بیماری‌های ژنتیکی، توسعه واکسن‌ها، و تحقیقات پایه‌ای در بیولوژی مولکولی و سلولی نقش مهمی ایفا می‌کند. این فناوری به دلیل قابلیت کنترل بالا و کاهش عوارض جانبی نسبت به روش‌های دیگر انتقال ژن، اهمیت بسیاری دارد.
لیپوزوم‌ها وزیکول‌های کروی با غشایی مرکب از فسفولیپیدهای دولایه می‌باشند که برای رهاسازی داروها یا مواد ژنتیکی به درون سلول به کار می روند. تحقیقات برروی تکنولوژی لیپوزوم، مبتنی بر تهیه و توسعه ی لیپوزوم هایی با مدت گردش طولانی، تغییر ترکیبات لیپیدی، اندازه و بار وزیکول است. به نظر می رسد قدم مهم در گسترش لیپوزوم‌ها، با ساخت لیپوزومهایی با مدت گردش طولانی با دربرداشتن پلیمر سنتزی پلی اتیلن گلیکول در ترکیب لیپوزوم بدست می‌آید. حضور پلی اتیلن گلیکول روی سطح حامل لیپوزومی، گردش طولانی آنها در خون و کاهش جذب توسط سیستم فاگوسیتوز تک هسته‌ای را نشان می دهد به طوری که لیپوزوم پنهان نامیده می شوند و این یکی از مهمترین مزایای این سیستم حامل برای انتقال ژن و یا دارو به درون سلول است. ازمزیت های دیگر لیپوزوم ها تهیه و بسته بندی آسان ژن ها برای ورود به درون سلول، می‌باشد و نکته ی دیگر اینکه وکتورهای لیپوزومی غیر ویروسی هستند، بنابراین در مقایسه با وکتورهای ویروسی نسبتا” غیر سمی می‌باشند، به علاوه آنها می‌توانند از سد خونی مغزی هم عبور کنند. با این وجود در این روش ژنها در ژنوم وارد نمی شوند و بیان آنها پایین است، که مسلما” کاربرد این سیستم بیولوژیکی مستلزم بررسی های بیشتری است.
-مزایای لیپوزوم
– سمیت کم و قابلیت استفاده از گونه های گیاهی متعدد
– حفاظت اسید نوکلئیکها از فعالیت آنزیمهای نوکلئازی
– راندمان بالا در انتقال DNAبه درون پروتوپلاست سلولهای میزبان
چگونگی ایجاد منفذ
-باتغییر بار سطحی منطقه ای غشا تغییری در نحوه قرار گیری اسیدهای چرب ایجاد می شود که باعث ایجاد منفذ می شود.
انتقال ژن توسط فیبر سیلیکون کرباید
فیبرهای سیلیکون کرباید ماهیت بسیار سخت با لبه های برنده وتیز به قطر 0.6وطول 10-80میکرومتر می باشند.
-مراحل کار
-ورتکس کردن مخلوط DNAی پلاسمید کد کننده ی ژن نشانگر، فیبرهای سیلیکون کرباید و بافت نمونه در یک تیوپ
– اختلاط دورانی مواد داخل تیوپ
– برش دیواره های سلولی توسط فیبرها و در نتیجه نفوذDNAبه داخل سلول
-نفوذ DNAبه داخل ژنوم هسته ای وتلفیق پایدار
مزایای تکنیک فیبر سیلیکون کرباید
– عدم نیاز به تهیه پروتوپلاست
– هزینه کم
– آسانی روش
معایب تکنیک فیبر سیلیکون
- سرطان زابودن سیلیکون کرباید
