کروموزوم فیلادلفیا یک نوع جابجایی کروموزومی است که از ادغام قسمتی از کروموزوم 9 (که حاوی ژن ABL1 است) با قسمتی از کروموزوم 22 (که حاوی ژن BCR است) ناشی می‌شود. این جابجایی کروموزومی، که به صورت تخصصی به عنوان t(9;22)(q34;q11) شناخته می‌شود، منجر به ایجاد ژن ادغامی BCR-ABL1 می‌گردد. پروتئین ناشی از این ژن ادغامی، یک تیروزین کیناز با فعالیت بیش از حد است که باعث افزایش تقسیم و رشد سلول‌های سرطانی می‌شود.
بیماری‌های ناشی از کروموزوم فیلادلفیا:
- لوسمی میلوئیدی مزمن (CML): معروف‌ترین و شایع‌ترین بیماری ناشی از کروموزوم فیلادلفیا CML است. در این بیماری، سلول‌های سرطانی به طور بی‌ربط در مغز استخوان تولید می‌شوند و می‌توانند به سایر بخش‌های بدن گسترش یابند. حضور کروموزوم فیلادلفیا و فعالیت بیش از حد پروتئین BCR-ABL1 نقش مهمی در پاتوژنز CML دارد.
- لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL): کروموزوم فیلادلفیا همچنین می‌تواند در ALL، به ویژه در بزرگسالان، یافت شود. وجود این جابجایی کروموزومی در ALL با پیش‌آگهی ضعیف‌تر و نیاز به درمان‌های هدفمند مرتبط است.
- لوسمی حاد میلوئیدی (AML): در موارد نادر، کروموزوم فیلادلفیا ممکن است در AML نیز دیده شود، اما این موارد به ندرت رخ می‌دهد و معمولاً پیش‌آگهی متفاوتی دارد.
تأثیرات پاتوژنیک و درمانی:
پروتئین BCR-ABL1 باعث افزایش تقسیم سلولی، کاهش مرگ و میر سلولی، و افزایش قابلیت بقای سلول‌های سرطانی می‌شود. این فعالیت بیش از حد می‌تواند به سایر سلول‌های سرطانی اجازه دهد تا به سرعت تکثیر یابند و در نتیجه، بار بیماری را افزایش دهند.
تشخیص حضور کروموزوم فیلادلفیا و فعالیت BCR-ABL1 اهمیت بسزایی در انتخاب رویکرد درمانی دارد. مهارکننده‌های تیروزین کیناز، مانند ایماتینیب، داساتینیب، و نیلوتینیب، می‌توانند به طور خاص فعالیت پروتئین BCR-ABL1 را هدف قرار دهند و در درمان CML و ALL با کروموزوم فیلادلفیا مثبت مؤثر هستند.
کروموزوم فیلادلفیا نمونه‌ای از چگونگی اثرات تغییرات ژنتیکی بر روی پیش‌آگهی و درمان سرطان‌ها است، و نقش مهمی در پژوهش‌های هدفمند سرطانی ایفا می‌کند.
