فنوفیبرات یک داروی تجویزی است که برای کاهش سطح چربیهای خون، بهویژه تریگلیسیرید و کلسترول LDL (لیپوپروتئین با چگالی کم) استفاده میشود. این دارو به خانواده فیبراتها تعلق دارد. فنوفیبرات یک ترکیب آلی پیچیده با فرمول مولکولی C20H21ClO4 است که شامل گروههای مختلف شیمیایی است. این ترکیب به دلیل ساختار شیمیایی خاص خود، قابلیت کاهش سطح چربیهای خون را دارد. این ترکیب باعث کاهش اکسیداسیون اسیدهای چرب، کاهش سنتز تری گلیسیرید در کبد، کاهش تولید کلیسترول بد و افزایش سطح کلسترول خون میشود.
مکانیسم عمل فنوفیبرات:
- فعالسازی گیرندههای PPARα (Peroxisome Proliferator-Activated Receptor alpha):
- فنوفیبرات با فعالسازی گیرندههای PPARα که در کبد و سایر بافتهای چربی وجود دارند، عمل میکند.
- این فعالسازی باعث افزایش اکسیداسیون اسیدهای چرب و کاهش سنتز تریگلیسیرید در کبد میشود.
- افزایش لیپولیز و حذف تریگلیسیریدهای پلاسما:
- فنوفیبرات باعث افزایش فعالیت آنزیم لیپوپروتئین لیپاز (Lipoprotein Lipase) میشود که به تجزیه تریگلیسیریدهای پلاسما به اسیدهای چرب آزاد کمک میکند.
- این روند منجر به کاهش سطح تریگلیسیرید در خون میشود.
- کاهش سنتز و افزایش کلیرانس لیپوپروتئینهای غنی از تریگلیسیرید:
- فنوفیبرات تولید VLDL (لیپوپروتئین با چگالی بسیار کم) را کاهش میدهد و کلیرانس آنها را از خون افزایش میدهد.
- افزایش سطح HDL (کلسترول خوب):
- فنوفیبرات میتواند سطح HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا) را افزایش دهد، که به حمل کلسترول از بافتها به کبد برای دفع کمک میکند.
عوارض فنوفیبرات
فنوفیبرات مانند سایر داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. برخی از عوارض جانبی شایع و جدی فنوفیبرات عبارتند از:
عوارض جانبی شایع:
- مشکلات گوارشی:
- درد معده
- تهوع
- استفراغ
- اسهال
- اختلالات عضلانی:
- درد عضلانی
- ضعف عضلانی
- التهابات عضلانی (میوپاتی)
- تغییرات در عملکرد کبد:
- افزایش آنزیمهای کبدی
- علائم مشکلات کبدی مانند زردی (یرقان)
عوارض جانبی جدی:
- رابدومیولیز:
- یک وضعیت نادر اما جدی که شامل تجزیه بافت عضلانی است و میتواند منجر به نارسایی کلیه شود.
- پانکراتیت:
- التهاب پانکراس که میتواند درد شدید شکمی و تهوع ایجاد کند.
- سنگهای صفراوی:
- تشکیل سنگ در کیسه صفرا
توصیه میشود فنوفیبرات را همزمان با استاتین ها مانند آترواستاتین مصرف نکنید. زیرا عوارض جانبی دارو را افزایش میدهد.
استفاده طولانی مدت:
استفاده طولانی مدت از فنوفیبرات ممکن است خطر عوارض جانبی را افزایش دهد، بهخصوص در افرادی که مشکلات کلیوی یا کبدی دارند. برای افراد با کلسترول و چربی بالای خانوادگی، استفاده طولانی مدت از فنوفیبرات ممکن است لازم باشد، اما باید تحت نظر پزشک انجام شود.
دوز مصرفی فنوفیبرات
تجویز دوز دقیق دارو نیاز به ارزیابی پزشکی دقیق و اطلاعات کامل بیمار دارد. با این حال، در اینجا یک راهنمای عمومی برای استفاده از فنوفیبرات برای درمان هایپرلیپیدمی (سطح بالای تریگلیسیرید و کلسترول) آورده شده است:
دوز معمول فنوفیبرات:
- فرمولاسیون استاندارد:
- 160 میلیگرم یک بار در روز.
- فرمولاسیون میکرونیزه:
- 200 میلیگرم یک بار در روز.
توصیههای عمومی:
- شروع درمان:
- معمولاً درمان با دوز استاندارد فنوفیبرات شروع میشود. به عنوان مثال، 160 میلیگرم یک بار در روز برای فرمولاسیون استاندارد یا 200 میلیگرم یک بار در روز برای فرمولاسیون میکرونیزه.
- مانیتورینگ و تنظیم دوز:
- پس از شروع درمان، سطح تریگلیسیرید و کلسترول باید به طور منظم مانیتور شود. پزشک ممکن است بسته به نتایج آزمایشها و واکنش بیمار به درمان، دوز را تنظیم کند.
نکات مهم:
- مصرف دارو با غذا: فنوفیبرات باید با غذا مصرف شود تا جذب بهتر شود.
- پایش عملکرد کبد و کلیه: بیمارانی که فنوفیبرات مصرف میکنند، باید به طور منظم آزمایشهای عملکرد کبد و کلیه انجام دهند.
- پرهیز از مصرف همزمان با استاتینها بدون نظارت پزشکی: ترکیب فنوفیبرات با استاتینها ممکن است خطر میوپاتی و رابدومیولیز را افزایش دهد.
فنوفیبرات یکی از قویترین داروهای کاهنده چربی خون است که با کاهش سطح تریگلیسیرید و کلسترول بد (LDL) نقش مهمی در مدیریت هایپرلیپیدمی دارد. با این حال، این دارو به عنوان یک راهکار موقت به کار میرود و نمیتواند جایگزین کنترل سبک زندگی و تغذیه مناسب باشد. بهترین راه برای جلوگیری از افزایش چربی خون، رعایت یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و حفظ وزن متعادل است. اصلاح سبک زندگی نه تنها به بهبود پروفایل لیپیدی کمک میکند، بلکه از بروز بیماریهای قلبی-عروقی و دیگر مشکلات مرتبط با چربی خون بالا نیز جلوگیری میکند.
