بیماری نورومیلیت اپتیکا (NMO) Neuromyelitis optica ، که گاهی اوقات با نام سندرم دوویک (Devic’s syndrome) نیز شناخته می‌شود، یک بیماری خودایمنی نادر است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند، به خصوص به عصب بینایی و نخاع. این بیماری می‌تواند باعث التهاب و آسیب دائمی شود.
مشخصات اصلی NMO عبارتند از:
- نوریت اپتیک (Optic neuritis): التهاب عصب بینایی که می‌تواند منجر به از دست دادن دید، درد چشم، و کاهش دید رنگ شود.
- میلیت طولی فراگیر (Transverse myelitis): التهاب نخاع که می‌تواند باعث ضعف، بی‌حسی، یا اختلال در عملکرد مثانه و روده شود.
علت دقیق این بیماری مشخص نیست، اما در مبتلایان به NMO، آنتی‌بادی‌های خاصی به نام AQP4 وجود دارد که به پروتئین‌هایی در سلول‌هایی که آب را در بدن حمل می‌کنند (آکواپورین-۴) حمله می‌کنند. این حمله می‌تواند به آسیب دائمی به بافت‌های عصبی منجر شود.
درمان NMO معمولاً شامل داروهای کاهنده پاسخ ایمنی مانند کورتیکواستروئیدها، پلاسما فرزیس (روشی برای پاکسازی خون از آنتی‌بادی‌های مضر) و داروهای دیگر که فعالیت سیستم ایمنی را کاهش می‌دهند می‌باشد. برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران، درمان‌های حمایتی نیز مهم هستند.
علایم بیماری نورومیلیت اپتیکا (NMO) چیست؟
علائم بیماری نورومیلیت اپتیکا (NMO) می‌تواند متنوع باشد و شدت آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. دو علامت اصلی که بر این بیماری دلالت دارند شامل نوریت اپتیک و میلیت طولی فراگیر می‌باشند. در ادامه، برخی از علائم شایع این بیماری ذکر شده است:
- نوریت اپتیک:
- از دست دادن دید، که ممکن است ناگهانی باشد و در یک یا هر دو چشم رخ دهد.
- درد چشم که با حرکت چشم‌ها تشدید می‌شود.
- مشکلات در دید رنگها.
- میلیت طولی فراگیر:
- ضعف در پاها یا بازوها که می‌تواند به سرعت پیشرفت کند.
- احساس بی‌حسی، سوزش یا خارش در نواحی مختلف بدن.
- مشکلات با کنترل مثانه و روده که می‌تواند شامل بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع باشد.
- درد پشت که می‌تواند شدید باشد.
علاوه بر این، برخی از بیماران ممکن است تجربه علائم دیگر مانند خستگی، اختلالات خواب، و افسردگی را نیز داشته باشند.
چگونگی تشخیص پزشک
پزشکان به NMO مشکوک می‌شوند بر اساس ترکیبی از علائم بالینی و نتایج تست‌های تشخیصی. روش‌های تشخیصی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ام‌آر‌آی (MRI): این تصاویر می‌توانند نشان دهنده التهاب در عصب بینایی و نخاع باشند.
- آزمایش خون: برای جستجوی آنتی‌بادی‌های خاص مانند AQP4، که در اکثر بیماران مبتلا به NMO یافت می‌شود.
- آزمایش مایع نخاعی (پانکچر لومبار): ممکن است برای بررسی علائم التهاب و وجود پروتئین‌ها یا سلول‌های غیر طبیعی انجام شود.
تشخیص دقیق این بیماری می‌تواند چالش‌برانگیز باشد زیرا علائم آن ممکن است با دیگر بیماری‌های نورولوژیکی مانند ام‌اس (اسکلروز مولتیپل) اشتراک داشته باشد. به همین دلیل، پزشک ممکن است از ترکیبی از تست‌های تشخیصی و بررسی دقیق تاریخچه پزشکی و علائم فرد استفاده کند تا به تشخیص صحیح برسد.
درمان بیماری نورومیلیت اپتیکا (NMO)
درمان نورومیلیت اپتیکا (NMO) به منظور کنترل التهاب و جلوگیری از حملات بیشتر و کاهش عوارض بیماری صورت می‌گیرد. از آنجا که NMO یک بیماری خودایمنی است، درمان‌های اصلی شامل داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و داروهای ضد التهاب است. در ادامه، رویکردهای متداول درمانی برای این بیماری آورده شده است:
- کورتیکواستروئیدها: این داروها، مانند پردنیزون یا متیل پردنیزولون، برای کاهش التهاب و مدیریت حملات حاد استفاده می‌شوند. آن‌ها می‌توانند به صورت وریدی یا خوراکی داده شوند.
- پلاسمافرزیس (پلاسما فرزیس): این روش برای حذف آنتی‌بادی‌های مضر از خون در مواردی که استروئیدها مؤثر نباشند یا در حملات شدید استفاده می‌شود. پلاسمافرزیس می‌تواند به سرعت علائم را بهبود ببخشد.
- داروهای مهارکننده سیستم ایمنی:
- ریتوکسیمب: این دارو، که به صورت وریدی تجویز می‌شود، برای کاهش سلول‌های B که در تولید آنتی‌بادی‌های مضر دخیل هستند استفاده می‌شود.
- مایکوفنولات موفتیل و آزاتیوپرین: این داروها نیز برای کاهش فعالیت سیستم ایمنی و جلوگیری از حملات مکرر به کار می‌روند.
- توکسیمب: داروی جدیدتری که ممکن است برای درمان NMO استفاده شود و برای مهار کامل پاتوژنیز بیماری طراحی شده است.
- پیشگیری و مدیریت علائم: درمان‌های حمایتی مانند فیزیوتراپی برای بهبود عملکرد حرکتی و کاهش مشکلات ناشی از ضعف عضلانی یا بی‌حسی، و مشاوره برای مدیریت تأثیرات روانشناختی بیماری می‌تواند مفید باشد.
درمان NMO نیازمند نظارت دقیق و مداوم پزشک است تا اثربخشی درمان‌ها ارزیابی شود و در صورت لزوم تغییراتی در روند درمان ایجاد شود. همچنین، به دلیل پیچیدگی‌های این بیماری، ممکن است نیاز به همکاری بین تیم
