چسبیدن قرص به مری و ایجاد زخم مری یا التهاب (که به آن ازوفاژیت دارویی نیز گفته می‌شود) امکان‌پذیر است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که قرص یا کپسول به جای آنکه به سرعت از مری به معده عبور کند، در مری گیر می‌کند و برای مدت طولانی‌تری در تماس با دیواره‌های مری باقی می‌ماند. داروهای خاصی می‌توانند به دیواره‌های مری آسیب وارد کنند و منجر به التهاب، تحریک یا حتی زخم شوند.
عوامل موثر:
- نوع دارو: برخی داروها به دلیل ترکیبات شیمیایی خود بیشتر مستعد ایجاد زخم مری هستند، از جمله:
- آنتی‌بیوتیک‌ها مانند داکسی‌سایکلین و تتراسایکلین
- داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و آسپیرین
- داروهای پوکی استخوان مانند بیس‌فسفونات‌ها (آلندرونات)
- داروهای ضدفشار خون مانند پتاسیم کلرید
- نوشیدن ناکافی آب هنگام مصرف قرص: اگر قرص را با مقدار کمی آب مصرف کنید، احتمال گیر کردن آن در مری افزایش می‌یابد.
- دراز کشیدن بلافاصله بعد از مصرف دارو: دراز کشیدن می‌تواند باعث شود که قرص به مری بچسبد و دیرتر به معده برسد.
ازوفاژیت دارویی چیست ؟
ازوفاژیت دارویی (Drug-Induced Esophagitis) یک نوع التهاب مری است که به دلیل آسیب ناشی از داروها به دیواره مری رخ می‌دهد. این التهاب زمانی اتفاق می‌افتد که داروهایی که از طریق دهان مصرف می‌شوند به جای اینکه به سرعت از مری عبور کنند و به معده برسند، در مری گیر می‌کنند و باعث تحریک و آسیب به بافت آن می‌شوند. این مشکل می‌تواند به زخم، التهاب یا حتی خونریزی منجر شود.
تعریف ازوفاژیت دارویی:
ازوفاژیت دارویی حالتی است که در آن دیواره مری به دلیل تماس طولانی‌مدت با یک داروی خاص ملتهب یا تحریک می‌شود. برخی داروها به دلیل ماهیت شیمیایی خود می‌توانند باعث این مشکل شوند.
داروهایی که می‌توانند باعث ازوفاژیت دارویی شوند:
- آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند داکسی‌سایکلین و تتراسایکلین)
- داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپیرین)
- داروهای پوکی استخوان (مانند بیس‌فسفونات‌ها مثل آلندرونات)
- پتاسیم کلرید
- قرص‌های آهن و سایر مکمل‌های معدنی
- قرص‌های ویتامین C
- کینیدین (داروی ضد آریتمی)
علت‌ها:
- بلع ناکافی آب هنگام مصرف دارو: اگر قرص یا کپسول به خوبی با آب شسته نشود، ممکن است به دیواره مری بچسبد.
- دراز کشیدن بلافاصله پس از مصرف دارو: اگر فرد بلافاصله بعد از مصرف دارو دراز بکشد، دارو ممکن است به جای عبور سریع به معده، مدت زمان طولانی‌تری در مری بماند.
- باریک شدن مری: در برخی افراد، ممکن است به دلیل بیماری‌های دیگر، مری باریک‌تر باشد و احتمال گیر کردن دارو بیشتر شود.
علائم ازوفاژیت دارویی:
- درد در قفسه سینه: که اغلب به اشتباه با درد قلبی یا حمله قلبی اشتباه گرفته می‌شود.
- سوزش سر دل: یا احساس سوزش در قسمت فوقانی شکم و قفسه سینه.
- درد هنگام بلع: این درد ممکن است با بلع غذا یا حتی نوشیدن آب تشدید شود.
- مشکل در بلع: احساس اینکه غذا یا دارو در گلو یا قفسه سینه گیر کرده است.
- تهوع یا استفراغ
- کاهش اشتها به دلیل درد یا ناراحتی.
- خونریزی: در موارد شدید ممکن است خون در استفراغ دیده شود یا مدفوع سیاه شود که نشانه خونریزی از مری است.
تشخیص:
تشخیص ازوفاژیت دارویی معمولاً بر اساس علائم بیمار و تاریخچه مصرف دارو انجام می‌شود. اگر علائم شدید یا طولانی‌مدت باشند، پزشک ممکن است از روش‌های زیر برای تشخیص دقیق‌تر استفاده کند:
- اندوسکوپی: با استفاده از یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر با دوربین (اندوسکوپ) که از طریق دهان وارد مری می‌شود، پزشک می‌تواند دیواره مری را مشاهده و التهاب یا زخم‌ها را بررسی کند.
- تصویر‌برداری با اشعه ایکس: گاهی پزشک برای بررسی وضعیت مری و مشاهده عوارض احتمالی از عکس‌برداری با مواد کنتراست استفاده می‌کند.
درمان:
- قطع یا تغییر دارو: اگر ازوفاژیت ناشی از دارویی خاص باشد، پزشک ممکن است مصرف آن دارو را متوقف کند یا داروی دیگری را جایگزین کند.
- استفاده از داروهای کاهش اسید معده:
- مهارکننده‌های پمپ پروتون (مانند امپرازول، پنتوپرازول): برای کاهش تولید اسید معده و محافظت از دیواره مری.
- آنتاگونیست‌های گیرنده H2 (مانند فاموتیدین): برای کاهش اسید معده و تسکین علائم.
- مصرف مایعات بیشتر: حتماً داروها را با مقدار کافی آب مصرف کنید و از نوشیدن ناکافی پرهیز کنید.
- خودداری از دراز کشیدن بلافاصله پس از مصرف دارو: برای حداقل ۳۰ دقیقه پس از مصرف دارو در حالت نشسته بمانید.
- پوشش‌دهنده‌های مخاطی: مانند ساکرافیت که ممکن است برای محافظت از دیواره مری تجویز شود.
- رژیم غذایی ملایم: برای جلوگیری از تحریک بیشتر، ممکن است نیاز باشد تا بیمار از غذاهای اسیدی و محرک پرهیز کند.
پیشگیری:
- همیشه قرص‌ها را با مقدار کافی آب (حدود ۲۰۰ میلی‌لیتر) مصرف کنید.
- بعد از مصرف دارو حداقل ۱۵ تا ۳۰ دقیقه نشسته یا ایستاده بمانید.
- از داروهایی که ممکن است باعث ازوفاژیت شوند، با دقت و طبق دستور پزشک استفاده کنید.
- در صورت احساس درد یا ناراحتی هنگام مصرف دارو، فوراً با پزشک مشورت کنید.
ازوفاژیت دارویی معمولاً با قطع دارو و پیروی از درمان‌های محافظتی بهبود می‌یابد، اما در موارد شدید می‌تواند به زخم‌های جدی‌تر یا حتی باریک شدن مری منجر شود.
