احتمالا اخیرا به بسته بندی تخم مرغ ها دقت کرده اید و برچسب جدیدی با عنوان IVO Grade به چشم شما خورده است. این دسته بنده در ایران به دو دسته گرید A و گرید B است که به انگلیسی GradeA و GradeB روی تخم مرغ درج شده. در ادامه در مورد این استاندارد و تفاوت تخم مرغ گرید B و A صحبت میکنیم تا شما در زمان انتخاب، راحت تر بتوانید تخم مرغ مورد نظر خود را خریداری کنید.
تفاوت تخم مرغ گرید A و B
فرق تخم مرغ گرید a و b که روی بسته تخم مرغ به صورت Grade A و Grade B مشخص شده، در برخی ویژگی هایی است که توسط سازمان دامپزشکی مشخص شده. اگر دقت کنید در بخش گرید تخم مرغ علامت ivo مشخص شده. IVO مخفف Iran Veterinary Organization یا سازمان دامپزشکی ایران است. درجه بندی تخم مرغ یکی از بخش های دستورالعمل ارتقاء کیفیت بهداشتی و تضمین سالمت تخم مرغ است. در این دستورالعمل مشخصات تخم مرغ در دو دسته بندی A و B ارائه شده. اگرچه رده بندی تخم مرغ به A و B میتواند تا حدودی در انتخاب تخم مرغ مناسب کمک کننده باشد اما از نظر من، نبود رده کیفی AA برای تخم مرغ های بزرگتر و با کیفیت بالاتر یکی از معایب این رده بندی است. مورد بعدی این است که رده بندی تخم مرغ بر اساس نوع پرورش مرغ نیز به عنوان یکی از انتخاب های خریدار، در صنعت تخم مرغ ایران ارائه نمیشود و در صورتی که شما تمایل به خرید انواع تخم مرغ بدون قفس باشید، راهی بجز خرید از تولید کنندگان تخم مرغ خانگی بدون نظارت بهداشتی ندارید. به همین دلیل پیشنهاد میشود رده بندی نوع پرورش مرغ نیز به صورت یک دستورالعمل و درج روی بسته بندی به خریداران معرفی شود.
رتبه بندی تخم مرغ
رده بندی تخم مرغ به گرید A و B به صورت خلاصه بر اساس تمیزی تخم مرغ، اندازه و یکنواختی آنها است. ( روی بسته تخم مرغ به علامت Grade A و Grade B توجه کنید. ) در واقع فرق گرید A و B تخم مرغ در اندازه ، تمیزی و ویژگی های داخلی تخم مرغ است. تخم مرغ گرید A ، بایستی کاملا تمیز باشد و وزن هر تخم مرغ بالاتر از 55 گرم است. در رده B تخم مرغ ها حداقل 50 گرم هستند ( کلا 5 گرم تفاوت) اما تا 20 درصد کثیفی و یا عدم یکنواختی رنگ پوسته برای این دسته مجاز است. تفاوت در عمق اتاقک هوایی، استاندارد سفیده تخم مرغ، کیفیت و رنگ زرده و موارد دیگری بین این دو متفاوت است که برای اطلاعات بیشتر متن دقیق دستورالعمل گرید بندی که توسط سازمان دامپزشکی کشور منتشر شده را در ادامه ارائه کرده ایم.
| ویژگی | تخم‌مرغ رتبه کیفی A | تخم‌مرغ رتبه کیفی B |
|---|---|---|
| رنگ پوسته | سفید صدفی یا قهوه‌ای براق، تمیز بدون لکه | سفید صدفی یا قهوه‌ای کمی کدر، تمیز تا حداکثر %20 لکه مجاز |
| شکل و بافت پوسته | کاملاً سالم، بیضی شکل، یکنواخت، بدون ترک | کاملاً سالم، بیضی شکل، کمی اسفنجی، تا %20 پوسته غیر استاندارد مجاز |
| وزن و اندازه | حداقل 55 گرم، نوسان نبیشتر از 5 گرم | حداقل 50 گرم، نوسان نبیشتر از 5 گرم |
| عمق اتاقک هوایی | کمتر از 3.2 میلی‌متر | به طور متوسط 4.8 میلی‌متر |
| کیفیت سفیده | غلیظ با قوام و ویسکوزیته کافی، ابری | زالل و شفاف، تقریباً محکم |
| کیفیت زرده | کامل، متراکم و در مرکز، بدون پارگی | نسبتاً متراکم و نزدیک به مرکز، بدون پارگی |
| ظرف بسته‌بندی | ظروف مجاز، نو، مقاوم | ظروف مجاز، نو، مقاوم |
| نشانه‌گذاری | اطلاعات کامل تولید، نام تجاری، کد بهداشتی، تاریخ تولید و انقضا | اطلاعات کامل تولید، نام تجاری، کد بهداشتی، تاریخ تولید و انقضا |
جهت بهره برداری بیشتر از دستورالعمل میتوانید دستورالعمل کامل برنامه “ارتقاء کیفیت بهداشتی و تضمین سالمت تخم مرغ” را از این لینک دانلود کنید.
تفاوت مرکز بسته بندی گرید A و B تخم مرغ
مرکز بسته بندی تخم مرغ گرید A: مرکزی است که عالوه بر دارا بودن تمامی شرایط بهره برداری بسته بندی تخم ماکیان، دارای تجهیزات مکانیزه برای کندلینگ، سورت، بسته بندی و تجهیزات تمیز کردن بوده و سامانه های بهداشتی GMP و HACCP را با تایید سازمان دامپزشکی کشور اجرا نموده و یا دارای کد IR میباشد.
مرکز بسته بندی تخم مرغ گرید B: مرکزی است که صرفا شرایط بهره برداری بسته بندی تخم ماکیان را طبق ضوابط سازمان و سامانه های بهداشتی GMP و HACCP را با تایید سازمان دامپزشکی کشور اجرا نموده، مجهز به دستگاه کندلینگ بوده ولی فاقد سایر تجهیزات مکانیزه سورت و بسته بندی میباشد.
تخم مرغ گرید A ( رتبه کیفی A )
تخم مرغ Grade A یا رتبه کیفی A تخم مرغی را شامل میشود که ضمن دارا بودن شرایط زیر، بسته بندی شده باشند.
شرایط عمومی: دارای مشخصات ارگانولپتیک، میکروبیولوژیک و شیمیایی و سایر شرایط مندرج در دستورالعملهای سازمان دامپزشکی کشور باشند (دستورالعمل اجرایی کنترل و نظارت بهداشتی فرآورده های خام دامی- شماره 48/86688 مورخ 99/27/11)
- رنگ پوسته تخم مرغ: به رنگ سفید صدفی یا قهوه ای براق و خوشرنگ ، تمیز و بدون هرگونه لکه و کثیفی میباشد.
- شکل و بافت پوسته تخم مرغ: کلیه تخم مرغهای داخل هر بسته، دارای پوسته کاملا سالم و شکل آن کاملا بیضی بوده و نافرم نباشد، هیچگونه ترک خوردگی و شکستگی در آن مشاهده نشود، با گرفتن و مشاهده در برابر نور، انتشار کلسیم بر روی پوسته بصورت یکنواخت بوده و اسفنجی نباشد.
- وزن و اندازه تخم مرغ: وزن تخم مرغها حداقل 55 گرم و یکنواختی سایز در هر بسته نباید بیش از 5 گرم نوسان داشته باشد.
- وضعیت پرینت مشخصات روی تخم مرغ: مشخصات پرینت شده روی تخم مرغ باید کامال” خوانا، با کیفیت مناسب و با ترکیبات مجاز در مواد غذایی صورت پذیرفته و با مشخصات روی برچسب بسته بندی یکسان باشد.
- عمق اتاقک هوایی تخم مرغ: بطور متوسط کمتر از 3.2 میلی متر درمجموع تخم مرغ هر بسته است.
- کیفیت سفیده تخم مرغ: سفیده غلیظ با قوام و ویسکوزیته کافی، ظاهری ابری و غیر زالل، عاری از هر گونه لکه گوشتی، سفیده رقیق آن کم و واحد هاو بیشتر از 79 (در دمای 7-15 درجه سانتیگراد) است. در نورسنجی هیچ سایه ای از زرده دیده نمیشود.
- کیفیت زرده تخم مرغ: زرده کامل، متراکم و در مرکز، بدون پارگی، بدون هیچگونه جسم و لکه ای بر روی آن و در نور سنجی به صورت سایه ای نا معلوم در مرکز دیده می شود.
توجه: از آنجایی که در این نوع بسته بندی استفاده از تخم مرغ زرده زعفرانی الزامی است، حداقل معیار قابل قبول برای رنگ زرده شماره 11 در استاندارد تعیین رنگ میباشد.
- ظرف بسته بندی: در این نوع بسته بندی ظروف طلقی، مقوایی و شانه های مورد استفاده کف و در، از نوع مجاز، نو، مقاوم و دارای کیفیت نگهدارندگی مطلوب است. ضمن اینکه در بسته بندیهای شانه ای استفاده از در محافظ بر روی تخم مرغها الزامی است.
- توجه: استفاده از شانه های رنگی یا بسته های مقوایی رنگی، در صورت ارئه گواهی تولید بهداشتی و استفاده از رنگ با قابلیت مصرف در مواد غذایی، بلامانع میباشد.
- نشانه گذاری: کلیه بسته ها باید دارای برچسب مناسب حاوی مشخصات و اطالعات تولید کننده، نام تجاری، کد پروانه بهداشتی و پروانه تولید از دامپزشکی، آدرس و تلفن کارگاه، تاریخ تولید و انقضاء، شرایط نگهداری و لوگوی رتبه بندی بوده و نام درج شده بر روی تخم مرغ با نام تجاری برچسب روی بسته یکسان است. ضمنا” درج رتبه A در روی تمامی تخم مرغ های این رتبه باید توسط جت پرینت درج شود.
تخم مرغ گرید B ( رتبه کیفی B )
شرایط عمومی: دارای مشخصات ارگانولپتیک، میکروبیولوژیک و شیمیایی و سایر شرایط مندرج در دستورالعملهای سازمان دامپزشکی کشور باشند (دستورالعمل اجرایی کنترل و نظارت بهداشتی فرآورده های خام دامی- شماره 48/86688 مورخ 99/27/11).
شرایط اختصاصی:
- رنگ پوسته تخم مرغ: رنگ پوسته، سفید صدفی یا قهوه ای کمی کدر ولی تمیزاست. همچنین لکه و کثیفی قابل اغماض تا حداکثر یک سی و دوم (1/32) ازسطح تخم ماکیان نیز ممکن است وجود داشته باشد ولی در هر صورت وجود تخم مرغ کثیف تا حداکثر %20 در هربسته مجاز است.
- شکل و بافت پوسته تخم مرغ: کلیه تخم مرغهای داخل هر بسته دارای پوسته کامال” سالم و شکل آن کامال”بیضی و طبیعی، بدون شکستگی و ترک، تقریبا” محکم ولی کمی اسفنجی است. تخم مرغهای با پوسته سمباده ای،تخم مرغهای دارای نوار سفید، پوسته های دارای رسوبات کلسیمی و پوسته های دارای رسوبات گچی سفید رنگ تا حداکثر %20 در هر بسته میتواند قابل اغماض باشد.
- وزن و اندازه تخم مرغ: وزن تخم مرغ حداقل 50 گرم و یکنواختی سایز در هر بسته نباید بیش از 5 گرم نوسان داشته باشد.
- وضعیت پرینت روی تخم مرغ: پرینت روی تخم مرغ باید کاملا خوانا، با کیفیت مناسب و با ترکیبات مجاز در مواد غذایی صورت پذیرد و با نام روی برچسب بسته بندی یکسان باشد.
- عمق اتاقک هوایی تخم مرغ: بطور متوسط 4.8 میلی متر در مجموع تخم مرغ هر بسته است.
- کیفیت سفیده تخم مرغ: سفیده زالل و شفاف، سفیده غلیظ تقریبا محکم، سفیده رقیق کم، بدون لکه گوشتی و خونی، واحد هاو بین 65-79 (در دمای7-15 درجه سانتیگراد) باشد. در این تخم مرغها هنگام نورسنجی، سایه ای نامعلوم از زرده بر روی پوسته دیده میشود.
- کیفیت زرده تخم مرغ: زرده نسبتا متراکم و نزدیک به مرکز، بدون پارگی، بدون هیچگونه جسم و لکه ای بر روی آن و در نورسنجی به صورت سایه ای کم رنگ در مرکز دیده میشود.
- در این نوع بسته بندی استفاده از تخم مرغ زرده زعفرانی الزامی نیست.
- ظرف بسته بندی: ظروف طلقی، مقوایی و یا شانه های مورد استفاده از نوع مجاز، نو، مقاوم و دارای کیفیت نگهدارندگی مطلوب است.
- در بسته بندیهای شانه ای که از پوشش شرینک استفاده میشود، استفاده از در محافظ بر روی تخم مرغها الزامی نیست.
- در صورت ارئه گواهی تولید بهداشتی و با رنگ با قابلیت مصرف در مواد غذایی، استفاده از شانه های رنگی یا بسته های مقوایی رنگی بلامانع میباشد.
- نشانه گذاری: کلیه بسته ها باید دارای برچسب مناسب حاوی اطالعات نام تجاری، کد پروانه بهداشتی و پروانه تولید از دامپزشکی، آدرس و تلفن کارگاه، تاریخ تولید و انقضاء، شرایط نگهداری و لوگوی رتبه بندی بوده و نام درج شده بر روی تخم مرغها با نام تجاری برچسب روی بسته یکسان است. ضمنا درج رتبه B در روی تمامی تخم مرغهای این رتبه باید توسط جت پرینت درج شود.
تذکر : تخم مرغ فاقد مشخصات 2 گروه A و B و تخم نطفه دار ماکیان، مادر گوشتی یا تخمگذار و تخم مرغان رنگی غیرصنعتی، تخم مرغهای سالمونال مثبت که از نظر سایر معیارهای میکروبی و ارگانولپتیک منطبق باشند، تخم مرغهای نگهداری شده در سردخانه با هر میزان تاریخ عمر ماندگاری تا حداکثر 8 ماه ، مصرف خوراکی مستقیم نداشته و فقط بایستی به مقصد کارخانجات فرآوری ارسال گردند.
تذکر : تخم مرغ پوست قهوه ای تیره، حاصل پرورش صنعتی نژاد مرغ تولید کننده تخم مرغ پوست قهوه ای بوده و لذا بر روی برچسب آنها باید تخم مرغ پوست قهوه ای با کد پروانه تولید مخصوص خودش درج گردد و استفاده از عناوین تخم مرغ رسمی، محلی، بومی و … برای این نوع تخم مرغها ممنوع میباشد.
تذکر : تخم مرغ روستایی دارای پوسته کرم رنگ بوده و پوسته قهوه ای تیره از این نوع مرغها بدست نمی آید.
تذکر: توصیه های بهداشتی الزم از جمله “توصیه میشود تخم مرغ به صورت کاملا پخته مصرف گردد در برچسب گذاری لحاظ شود.
تذکر : کاربرد سایر اطلاعات مجاز فراتر از مقررات برچسب گذاری سازمان دامپزشکی از قبیل علامت استاندارد ملی ایران، گواهینامه های بین المللی، لگوی انجمن تخم مرغ شناسنامه دار، عبارات مربوط به ارزش تغذیه ای تخم مرغ با تایید انجمن مربوط و اداره کل بلامانع میباشد.
