سردرد یک مشکل جهانی و مخرب زندگی و یکی از رایج ترین اختلالات سیستم عصبی مرکزی است. همه شما ممکن است در برخی از مراحل در زندگی خود دچار سردرد شده باشید. حملات سردرد آهسته و گاهی اوقات بدون هشدار است، روی خلق و خو و کاهش انرژی شما تاثیر می گذارند. مشخص شده است فرکانس و شدت سردرد از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
اختلالات سردرد سه نوع هستند:
سردردهای تنشی: این شایع ترین نوع سردرد است که با درد مداوم در هر دو طرف سر مشخص می شود و ممکن است با یک احساس سنگین در سر و پشت چشم، و همچنین سفت شدن گاه و بیگاه عضلات گردن همراه باشد.
میگرن: میگرن یک سردرد ضربان دار است، که معمولا یک طرف سر را تحت تاثیر قرار داده و اغلب با تهوع، استفراغ و درد گردن همراه است. چراغ های روشن، برخی بوها و صداهای بلند از محرک های میگرن بوده و فعالیت می تواند آن را تشدید کند. سردردهای خوشه ای: سردردهای خوشه ای طی یک دوره مشخص، 2 تا 3 بار در روز اتفاق می افتند و چند هفته تا چند ماه ادامه می یابند. سردرد خوشه ای معمولا در شب و به هنگام خواب اتفاق افتاده و میتواندیک یا دو ساعت پس از رفتن به رختخواب، خواب را مختل نماید. شدت سردرد خوشه ای از میگرن بیشتر بوده، اما مدت آن طولانی نیست.
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، پزشکان به ندرت به طور صحیح اختلالات سردرد را تشخیص می دهند. علاوه بر این، افراد اغلب یک سردرد را به عنوان یک ناراحتی غیر جدی در نظر می گیرند که در یک لحظه از بین می رود و به آن اعتنا نمی کنند. اما یک سردرد به ظاهر بی ضرر می تواند پیامدهای جدی داشته باشد. در ادامه 10 علامت هشدار دهنده که نشان دهنده احتمال خطرناک بودن سردرد هستند را بیان خواهیم نمود:
1) سردرد اولیه مختل کننده با اختلال بینایی
آرتریت سلول غول آسا (GCA) ، یا آرتریت گیجگاهی، اختلالی است که در آن سرخرگ های سر شما، به ویژه آنهایی که از شقیقه شما عبور می کنند، ملتهب می شوند. اگر هرگز سردرد نداشته اید، اما ناگهان متوجه یک درد شُدید که امور روتین روزمره را مختل می کند، ممکن است نشانه ای از GCA باشد. همچنین سردرد و اختلالات بینایی از علائم مرتبط با GCA هستند (1). این نوع سردرد ضرباندار و مداوم است که معمولا در ناحیه فوقانی گردن، پشت چشم و در پشت سر اتفاق می افتد. این نواحی ممکن است هنگام لمس احساس ناراحتی کنند و ممکن است با احساس سوزش همراه شوند. پوست سر نیز ممکن است در تماس با شانه، عینک یا یک کلاه احساس ناراحتی کند. همچنین این سردردها ممکن است با تاری دید و از دست دادن بینایی همراه باشند. اگر GCA درمان نشود، می تواند به سوی نابینایی و سکته مغزی پیشروی کند.
2) سردردهای رعدآسا
همانطور که از نام آن بر می آید، این نوع از سردرد به صورت رعد آسا و بسیار ناگهانی مانند یک صاعقه اتفاق می افتد و موجب درد شدیدی می شود که در طول 60 ثانیه به شدت افزایش می یابد و معمولا پس از یک ساعت فروکش می کند. سردردهای رعدآسا معمولا علامتی از خونریزی ساب آراکنوئید (زیر عنکبوتیه) می باشند. طبق یک مطالعه در سال 2007 منتشر شده در The Lancet، یک سردرد ناگهانی، یکی از مشخصه های اصلی خونریزی زیر عنکبوتیه است (2). سردرد رعد آسا یک بیماری بالقوه مرگبار است که منجر به تورم سرخرگ های مغزی می شود، که در نهایت باعث پارگی و خونریزی در همه اطراف مغز شما می شود. این نوع از سردرد می تواند به نوبه خود مرگبار بوده و یا منجر به سکته شود. بر طبق یک مطالعه سال 2010 منتشر شده در مجله پزشکی بریتانیا، اکثریت قابل توجه بیماران مبتلا به خونریزی ساب آراکنوئید، سردرد مرتبط با آن را “بدترین سردرد عمرشان” توصیف کردند (3). این نوع از سردرد می تواند با علائمی چون تهوع، استفراغ و اختلال روانی همراه باشد.
3) سردردهای پیشرونده با ضعف و بی حسی یک طرفه
قلب، از طریق سرخرگ ها، خون را به مغز پمپ می کند. بعد از اینکه خون توسط مغز برای عملکردهای اساسی مورد استفاده قرار گرفت، مغز خون را از طریق کانال هایی به نام سینوس های وریدی به قلب باز می گرداند. اغلب، این سینوس ها مسدود شده و باعث ایجاد بیماری به نام ترومبوز وریدی مغز موسوم به CVT می شود که می تواند منجر به تجمع خون، و متعاقب آن خونریزی در مغز و اطراف آن شود. CVT یکی از علت های اصلی سکته مغزی است. سردرد که با علائم پیشرونده بیش از چند روز، تا یک هفته یا بیشتر ادامه می یابد، می تواند نشان دهنده CVT باشد. طبق یک مطالعه در سال 2004، سردرد معمولا اولین و شایع ترین نشانه ی CVT است (4). CVT معمولا به عنوان یک درد حاد که در یک طرف سر اتفاق می افتد و ممکن است با اختلال گفتاری و بینایی، و همچنین حساسیت به صداهای بلند همراه باشد، توصیف می شود. یکی از ویژگی های مشخص آن ضعف و بی حسی در یک طرف سر، به سمت شانه ها و بازوها است.
4) سردرد همراه با درد گردن و صورت
سرخرگ های کاروتید چهار سرخرگ در امتداد دو طرف گردن شما هستند که خون را از قلب به گردن، صورت، گوش ها و سر شما تحویل می دهند. اغلب، یکی از این سرخرگ ها ممکن است دچار پارگی شود، و باعث ورود خون به فضای بین لایه های مختلف سرخرگ ها شود، این حالت پارگی داخلی شریان کاروتید (CAD) نامیده می شود. با تجمیع خون در محل پارگی ، خون لخته شده و از جریان خون تازه از قلب به مغز جلوگیری می شود. در نهایت منجر به سکته مغزی میشود. بر اساس مطالعه سال 2004 منتشر شده در مجله انجمن کایروپراکتیک کانادا، شایع ترین علائم گزارش شده از CAD سردردهای ناگهانی و شدید و همچنین درد گردن هستند (5). سردرد همراه با درد در گردن و صورت نشانه محرومیت از اکسیژن است و ممکن است نشان دهنده CAD باشد.
5) سردرد پس از رفتار جنسی پرخطر
سردردها نخستین و ماندگارترین علائم HIV، یا ویروس نقص ایمنی انسانی هستند. طبق مطالعه منتشر شده در مجله درد در سال 2000، از 131 بیمار مبتلا به HIV اولیه، 8.45 درصد سردردهای تنشی، 16 درصد میگرن و 6.1 درصد انواع دیگر سردرد را گزارش کردند (6). اگر از سردردهای اولیه مانند میگرن و سردردهای تنشی رنج می برید، ممکن است حاکی از هیچ بیماری زمینه ای نباشد، یا ممکن است آنها نشان دهند که HIV در مراحل ابتدایی قرار دارد. با این وجود، سردردهای ثانویه مانند سردردهای سینوسی یا آنهایی که مرتبط با سایر بیماری ها مانند مننژیت هستند، میتوانند نشان دهنده پیشرفت HIV باشند. پیشرفت HIV موجب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن شده و باعث بالا رفتن امکان حمله سایر بیماری ها و متعاقبا تکرر چنین سردرد هایی می شود.
6) سردرد با سفتی گردن
مننژیت یک اختلال است که توسط التهاب غشاهای خاصی که مغز را پوشش می دهد مشخص می شود، که به علت نزدیکی زیاد به مغز می تواند مرگبار باشد. اگر شما سردردی دارید که با درد تیر کشنده مشخص می شود و در گردنتان احساس سفتی بیش از حد می کنید، احتمالا از مننژیت رنج می برید. طبق مطالعه ای در سال 2004 منتشر شده در مجله پزشکی نیوانگلند، 95 درصد از بیماران مبتلا به مننژیت، یک سردرد، خشکی گردن، تب و اختلال روانی را به عنوان علائم اولیه گزارش دادند (7). طبق مطالعه سال 2000 منتشر شده در مجله Cephalalgia در اغلب موارد مننژیت، سردرد ممکن است یک میگرن باشد.
7) سردرد بعد از یک آسیب
اگر در 10 روز اول آسیب به سر، سردرد دارید، ممکن است دچار ضربه مغزی شده اید. بر اساس یک مطالعه سال 2011 منتشر شده در مجله Neurotrauma، سردرد یکی از نشانه های غالبا ادامه دار پس از یک آسیب مغزی است (8). ضربه مغزی یک بیماری است که عملکرد طبیعی مغز را مختل می کند. در بیشتر موارد، این بیماری مخاطره آمیز نیست، گرچه علائم مرتبط با آن می تواند به شدت کیفیت و عملکرد زندگی یک فرد را تضعیف کند. از دست دادن هوشیاری، حافظه، اختلال بینایی و توانایی های ذهنی برخی از علائم معمولی مرتبط با این بیماری هستند. به ندرت، یک ضربه مغزی ممکن است باعث تشکیل یک لخته خون در مغز شود که می تواند منجر به سردرد شدید و ناتوان کننده شود که در طول زمان بدتر می شود و ممکن است با استفراغ و ضعف همراه باشد.
8) سردرد در طی یا بعد از آمیزش جنسی
سردردهای مرتبط با آمیزش جنسی در حال حاضر موضوع بحث و بررسی پزشکی شده است. انواع مختلف سردردهای جنسی وجود دارد. افراد ممکن است یک سردرد را در حین مقاربت، زمانی که هیجان جنسی در اوج خود است، تجربه کنند. این نوع سردرد به طور کلی نگران کننده نیست، با این حال شما باید به پزشک مراجعه کنید. نوع دیگری از سردرد جنسی یک درد ضرباندار است که ممکن است نزدیک به ارگاسم رخ دهد. این نوع از سردرد ممکن است دقیقا مثل یک سردرد رعدآسا، به شدت دردناک باشد و در عرض یک دقیقه به اوج خود برسد و صرفا پابرجا بماند و به تدریج فروکش کند. تجربه چنین سردردی می تواند نشان دهنده خونریزی، سکته مغزی یا تومور باشد.
9) سردرد بعد از فعالیت بدنی
یک سردرد که پس از پیاده روی، دویدن، ورزش، بالا رفتن از پله ها، خم شدن رو به پایین یا حرکت سر اتفاق می افتد، می تواند نشانه ای از کم شدن آب بدن باشد. اگر شما بدون توجه به رژیم غذایی و مصرف آب ورزش بدنی زیادی را انجام می دهید، بدن شما می تواند به شدت دچار کم آبی شده و سردرد این چنینی معمولا اولین علامت است. طبق یک مطالعه سال 2004 منتشر شده در مجله سردرد، اکثر افرادی که دچار کم آبی بدن بودند، سردردهایی را گزارش کردند که هنگام پیاده روی، خم کردن و حرکت دادن سرشان شدت می گرفت (9). از دست دادن آب بدن می تواند باعث اسهال، استفراغ، تب و اختلال در روان (گمگشتگی روانی) شده و در صورتی که درمان نشود، در نهایت می تواند به طور خطرناک باعث تب بالا، حمله غش و تشنج شود.
10) سردرد برای اولین بار پس از سن 50 سالگی
همانطور که سن شما بالا می رود، بیشتر در معرض بیماری ها و اختلالات انقباضی قرار می گیرید (10). یک فرد 50 ساله یا پیرتر، که سابقه سردرد یا میگرن ندارد، در صورت تجربه سردرد شدید برای اولین بار، باید فورا به پزشک مراجعه کند. این سردرد می تواند نشان دهنده آرتریت سلول غول آسا، تومور مغزی یا پیشرفت برخی انواع دیگر تومور باشد. بنابراین، سردردهایی که بعد از 50 سالگی رخ می دهند، می تواند نشانه اختلالات عصبی و می تواند خطرناک باشد.
