عدم تحمل لاکتوز یک شرایط رایج است که در آن فرد قادر به هضم و جذب لاکتوز، قند موجود در شیر و سایر محصولات لبنی، به طور موثر نیست. این وضعیت به دلیل کمبود یا کاهش سطح آنزیم لاکتاز در روده کوچک اتفاق می‌افتد، که برای شکستن لاکتوز به گلوکز و گالاکتوز، قندهای ساده‌تری که میتوانند به راحتی جذب شوند، ضروری است. عدم تحمل لاکتوز می‌تواند منجر به علائمی مانند نفخ، درد شکمی، اسهال و گاز پس از مصرف مواد غذایی حاوی لاکتوز شود. علت اصلی بروز عدم تحمل لاکتوز زمینه های ژنتیکی است و یکی از راه های تشخیص آن انجام تست ژنتیکی عدم تحمل لاکتوز است. اما تست های بیوشیمیایی و تنفسی نیز میتوانند در شناخت این وضعیت به ما کمک زیادی داشته باشند.
یکی از روش‌های معتبر و مرسوم برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز آزمایش هیدروژن تنفسی است. این آزمایش بر پایه اندازه‌گیری میزان هیدروژن در نفس فرد پس از مصرف لاکتوز انجام می‌شود و بر اصول بیوشیمیایی استوار است.
چگونگی انجام آزمایش هیدروژن تنفسی:
مراحل آزمایش:
- ناشتایی: فرد باید قبل از انجام آزمایش برای یک دوره ناشتایی، معمولاً ۸ تا ۱۲ ساعت، روزه بگیرد.
- نمونه اولیه نفس: یک نمونه نفس پایه قبل از مصرف لاکتوز گرفته می‌شود تا میزان هیدروژن موجود در نفس فرد در حالت پایه ثبت شود.
- مصرف لاکتوز: سپس، فرد محلولی حاوی مقدار معینی لاکتوز مصرف می‌کند.
- نمونه‌برداری مکرر نفس: نمونه‌های نفس در فواصل زمانی مشخص (معمولاً هر ۳۰ دقیقه برای ۲ تا ۳ ساعت) پس از مصرف لاکتوز گرفته می‌شوند تا میزان هیدروژن اندازه‌گیری شود.
اصول پایه:
- لاکتوز نهضمیده به روده بزرگ منتقل می‌شود و توسط باکتری‌های روده‌ای تخمیر می‌شود، که یکی از فرآورده‌های جانبی این فرآیند، گاز هیدروژن است.
- هیدروژن تولیدی از طریق خون به ریه‌ها منتقل و از طریق تنفس دفع می‌شود.
تفسیر نتایج:
- افزایش هیدروژن: افزایش قابل توجه میزان هیدروژن در نفس پس از مصرف لاکتوز نشان‌دهنده عدم هضم لاکتوز و عدم تحمل لاکتوز است.
- بدون تغییر قابل توجه: اگر تغییر قابل توجهی در میزان هیدروژن مشاهده نشود، این نشان می‌دهد که لاکتوز به طور موثر هضم شده است.
مزایا و محدودیت‌ها:
- مزایا: آزمایش هیدروژن تنفسی یک روش غیرتهاجمی، نسبتاً ساده و قابل اعتماد برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز است.
- محدودیت‌ها: در برخی افراد، ممکن است تولید هیدروژن کمتری داشته باشند، که می‌تواند به نتایج کمتر دقیق منجر شود. همچنین، برخی شرایط، مانند مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها یا وجود بیماری‌های خاص روده‌ای، می‌تواند بر نتایج تأثیر بگذارد.
آزمایش هیدروژن تنفسی به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در تشخیص عدم تحمل لاکتوز شناخته شده است و می‌تواند به پزشکان کمک کند تا راهنمایی‌های مناسبی برای مدیریت رژیم غذایی افراد مبتلا ارائه دهند.
